ดอกเข็ม

ดอกเข็ม

ชื่อพฤกษศาสตร์          : Ixora spp.

ชื่อสามัญ                    : West Indian    Jaxmine (เข็มเศรษฐี)

ชื่อวงศ์                        : Rubiaceae

ถิ่นกำเนิด                      ไทย พม่า มาเลเซีย

1.ขยายพันธุ์             

การเพาะเมล็ด และด้วยการตอน วิธีปักชำกิ่ง

2.ประโยชน์ของดอกเข็ม      

รากมีรสหวานใช้รับประทานแก้โรคตา เจริญอาหาร ใบใช้เป็นยาฆ่าพยาธิ ดอกแก้โรคตาแดง ตาแฉะ ผลแก้โรคริดสีดวงในจมูก

เข็มเป็นไม้พุ่มซึ่งมีดอกสวยงามชนิดหนึ่งที่อยู่ในวงศ์ RUBIACEAE ลักษณะของดอกจะเกิดจากการอยู่รวมกันเป็นช่อๆมีหลากหลายสี มีคุณค่าทางสมุนไพรบางทีก็อาจนำมาทำเป็นอาหารได้

3.ลักษณัทั่วไป

ต้นเข็มเป็นพรรณไม้ยืนต้นมีพุ่มขนาดเล็กจนถึงขนาดกลางขนาดลำต้นมีความสูงประมาณ3-5 เมตรลำต้นเป็นต้นเดี่ยวหรือแตกกอแผ่สาขาออกไปเป็นต้นต้นเล็กกลมขนาดเส้นรอบวงประมาณ 4-10 เซนติเมตรลำต้นเรียบสีน้ำตาลกิ่งยอดมีสีเขียวแตกกิ่งตรงขึ้นด้านบน ใบเป็นใบเดี่ยวออกเป็นคู่สลับกันรอบต้นและกิ่ง ใบแข็งเปราะมีสีเขียวสด โคนใบมนปลายใบแหลม ลักษณะใบมีขนาดและรูปร่างแตกต่างกันตามชนิดพันธุ์ออกดอกเป็นช่อออกตรงส่วนยอดซึ่งมีก้านดอกชูไว้ภายในช่อประกอบด้วยดอกเล็กๆลักษณะเป็นหลอดเล็ก ๆ ซึ่งมีกลีบอยู่ส่วนบน ประมาณ 4-5 กลีบ กลีบเล็กแหลม ลักษณะดอกและสีสันแตกต่างกันไป

4.การเป็นมงคล คนไทยโบราณเชื่อว่า บ้านใดปลูกเข็มไว้ประจำบ้าน จะทำให้มีความฉลาดเฉียบแหลม เพราะเข็มคือสิ่งที่มึความแหลมคมดังนั้นคนไทยโบรานจึงใช้ดอกเข็มในพิธีไหว้ครูเพื่อจะได้เป็นนักปราชญ์ที่มีสติปัญญาฉลาดเฉียบแหลมนอกจากนี้ยังใช้ดอกเข็มเป็นเครื่องบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และพิธีทางศาสนาได้เป็นสิริมงคลยิ่งนัก

5.ตำแหน่งที่ปลูกและผู้ปลูก

เพื่อเป็นสิริมงคลแก่บ้านและผู้อาศัย ควรปลูกต้นเข็มไว้ ทางทิศตะวันออก ผู้ปลูกควรปลูกในวันพุธเพราะโบราณเชื่อว่าการปลูกไม้เพือเอาประโยชน์ทั่วไปทางดอก ให้ปลูกในวันพุธ

6.การปลูก

       1. การปลูกในกระถางเพื่อประดับภายนอกอาคารบ้านเรือน ใช้กระถางทรงสูงขนาด 8-12 นิ้ว ใช้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก : แกลบผุ

   ดินร่วนอัตรา1:1:1 ผสมดินปลูกควรเปลี่ยนกระถางปีละครั้งเพราะการเจริญเติบโตของทรงพุ่มโตขึ้นและเพื่อเปลี่ยนดินปลูก

  ใหม่ทดแทนดินปลูกเดิมที่เสื่อมสภาพไป

     2. การปลูกในแปลงปลูกเพื่อประดับบริเวณบ้านและสวนนิยมปลูกเป็นกลุ่มตกแต่งสวนบริเวณบ้านหรือปลูกเป็นแนวรั้วก็ได้

   สามารถตัดแต่ง และบังคับรูปทรงได้ตามความเหมาะสม และความต้องการของผู้ปลูก ขนาดหลุมปลูก 30 x 30 x 30 เซนติเมตร

   ใช้ปุ๋ยคอก หรือปุ๋ยหมัก : ดินร่วน อัตรา 1:2 ผสมดินปลูก                                               

   7.การดูแล  

แสง ต้องการแสงแดดจัด หรือกลางแจ้ง

น้ำ ต้องการปริมาณน้ำปานกลาง สามารถทนต่อความแห้งแล้ง การให้น้ำ 3-5 วัน/ครั้ง

ดิน ชอบดินร่วนซุย ดินร่วนปนทราย มีความชุ่มชื้น

ปุ๋ย ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก อัตรา 0.5-1 กิโลกรัม/ต้น ควรใส่ 5-6 ครั้ง/ปี

การขยายพันธ์ การปักชำ การเพาะเมล็ด การตอน วิธีที่ได้ผลดีและนิยมกัน คือ การปักชำและการตอน

โรค ไม่ค่อยพบและมีปัญหาเรื่องโรค เพราะเป็นไม้ที่ทนทานต่อโรคได้ดี

   8.ดอกเข็มกับความหมาย

ดอกเข็ม คือ  ดอกเข็มหมายถึง ความฉลาดหลักแหลม อันเปรียบเสมือนเข็มที่มีความแหลมคม  เราจึงใช้ดอกเข็มในพิธีไหว้บูชาครูกันทุกปี  แต่แน่นอนค่ะว่าเมื่อเรามีความหมายของดอกเข็มมาฝากเพื่อนๆ กันแล้วนั้น  ต้องไม่ใช่หมายถึง ความฉลาดหลักแหลมอย่างเดียวแน่นอนค่ะ

เมื่อมีการเทียบหาไม้มงคลประจำวันเกิดแล้ว  ดอกเข็มก็เป็นอีกพันธุ์หนึ่งที่เหมาะกับคนเกิดวันศุกร์  และเมื่อเทียบไม้มงคลประจำราศีเกิดนั้น  ดอกเข็มจะเหมาะกับคนที่เกิดราศีกุมภ์

เกี่ยวกับความเชื่อในการการเสริมสิริมงคลนั้น  เชื่อว่าบ้านใดปลูกดอกเข็มไว้ประจำบ้าน  จะทำให้ผู้ที่ปลูกและผู้ที่อาศัยอยู่ในบ้านมีความฉลาดหลักแหลม  รู้จักรักษาเอาตัวรอดจากสถานการณ์คับขันเฉพาะหน้า  ยิ่งครอบครัวใดมีเยาวชนที่กำลังศึกษาเล่าเรียนอยู่ ก็จะเกิดความสิริมงคลแก่ผู้นั้นเป็นอย่างยิ่ง  การปลูกดอกเข็มจึงเป็นการกระตุ้นให้เกิดความสนใจใฝ่รู้ในสิ่งที่มีประโยชน์ สามารถเพิ่มพูนความรู้ความสามารถของตนได้

การปลูกดอกเข็มตามความเชื่อทางสิริมงคลนั้น ควรให้คนที่ให้ความสำคัญกับการศึกษาเล่าเรียนเป็นผู้ลงมือปลูก  เพราะเชื่อว่าจะทำให้เกิดสิริมงคลแก่ผู้อยู่อาศัย  ทิศที่เหมาะแก่การปลูกคือ ทิศตะวันออก    โดยสามารถนำไปปลูกเป็นแนวรั้วได้  หากจะเคลื่อนย้ายหรือปลูกลงดินควรทำในวันพุธ ไม้ชนิดนี้จึงจะให้ผลในทางมงคลมากยิ่งขึ้น

  9.การบำรุงรักษา

การบำรุงรักษาในระยะแรกๆ ควรให้น้ำสม่ำเสมอ เป็นประจำ และควรพรวนดินให้รากเจริญเติบโตได้ดีศัตรูพืชของดอกเข็มไม่ค่อยมี แต่ถ้าจะมีก็เป็นหนอนผีเสื้อชนิดที่มีขน หลังจากที่ต้นเริ่มแข็งแรงไม่จำเป็นต้องลดน้ำบ่อย ลดสัปดาห์ละ 1 - 2 ครั้งก็พอ หรือว่าจะไม่ลดเลยก็ได้ (ถ้าปลูกในพื้นดิน เพราะสามารถทนแล้งได้ดีมาก)

การเป็นมงคล

   10.คนไทยโบราณเชื่อว่า บ้านใดปลูกเข็มไว้ประจำบ้าน จะทำให้มีความฉลาดเฉียบแหลม เพราะเข็มคือสิ่งที่มึความแหลมคม ดังนั้นคนไทยโบรานจึงใช้ดอกเข็มในพิธีไหว้ครูเพื่อจะได้เป็นนักปราชญ์ที่มีสติปัญญาฉลาดเฉียบแหลมนอกจากนี้ยังใช้้ดอกเข็มเป็นเครื่องบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และพิธีทางศาสนาได้เป็นสิริมงคลยิ่งนัก